Enver Ateş "Kültepe Kalıntıları ve Kil Tabletleri" PDF

Kayseri il merkezine 24 km uzaklıktaki Kültepe yerleşimi Anadolu’da Tunç Çağı yerleşimlerinin en ünlülerinden biri olup, Hititlerden hemen önceki Anadolu tarihine ışık tutan tabletleriyle tanınıyor. Öyle ki Kültepe Tabletleri 2015 yılında UNESCO Dünya Belleği listesine alınmıştır. Bu yazıda Kültepe’yi ve Anadolu’nun en eski yazılı belgeleri olan Kültepe Tabletlerini tanıtmak istiyoruz.



Eski adı Kaniş (ya da Kanesh) olan Kültepe kentinde 1925 yılında, Hitit Dilini de çözümleyen B. Hrozny başkanlığında ilk kazılar başlamıştır. 1948 yılında Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi’nden Tahsin Özgüç Başkanlığında bir kazı heyetince sürdürülen kazılarda M.Ö. 3. Binyılın ilk yarısından itibaren yerleşim gösterdiği tespit edilmiştir. Kültepe (Kaniş) kentini önemli kılan özelliği, bir Mezopotamya uygarlığı olan Assurların Anadolu’da kurmuş oldukları ticaret ağı kolonilerinin, yani Karumların Anadolu’da merkezi konumunda olmasıdır. Bu organize ticaret dolayısıyla Anadolu’ya yazının da geldiği dolayısıyla tarihin başladığı bu önemli dönemden kalan Assur çivi yazısı ile yazılmış tabletler dönemin siyasi ve hukuki ilişkileri yanı sıra sosyal yaşam ve aile ilişkilerini de gözler önüne sermektedir. Özetle Anadolu’da tarihin başladığı yer olarak tanımlanabilmektedir.



Literatürde Kapadokya tabletleri olarak da geçen Kültepe-Kanesh tabletleri; siyasi antlaşmalar, her türlü ticari belge, senet, noter işlemlerine ait belgeler, mahkeme kayıtları, evlilik ve boşanma belgeleri, vasiyetnameler ve kişisel mektupları da içeren yaklaşık 23.500 tabletten oluşmaktadır. Bunlardan sadece yüzde 25’inin okunabildiğini belirtmeliyiz. Boyutları genellikle 2x3 cm’den 20x10 cm’ye kadar değişen, kare veya dikdörtgen formdaki bu tabletlerin üzerine yazı, tabletlerin hammaddesi ıslak kilin plastik (şekil verilebilir) özelliğinden yararlanılarak sivri uçlu bir kamış vasıtasıyla kolaylıkla yazılabiliyordu. Islak (yumuşak) kil tablete önce satırlar çiziliyor, ardından bu satırlara çivi yazısı metinler yazılabiliyordu. Yazım işlemi tek seferde yapılıp genellikle tabletler güneşte kurutuluyordu.