Art Spiegelman "Maus - Hayatta Kalanın Hikayesi (Cilt 1)" PDF

1992 Plutzer Ödüllü Çizgi Roman - MAUS

Art Spiegelman’ın Pulitzer dahil birçok ödül aldığı iki ciltlik biyografik grafik romanı Maus incelemesi sizlerle. Eseri ve arkasında yatan gerçekleri aydınlatıp grafik roman kavramının geçmişi ve şimdisine bakıyoruz.

Kitap olarak yayımlanmadan önce Raw ve Funny Animals dergilerinde kısmen yayımlanan Maus iki kitaptan oluşuyor. İki kitabın yayımlanma tarihleri arasında 13 yıl var. Maus: Hayatta Kalanın Öyküsü (Maus: A Survivor’s Tale) başlığıyla yayımlanan çalışmanın ilk kitabı, 1973 yılında çıktı. İkinci kitap, Ve Sorunlarım İşte Burada Başladı (And Here My Troubles Began) ise 1986’da raflara geldi.

Her iki eserde de Spiegelman, görsel hikâyecilik anlatımını muazzam şekilde kullanıp; anlatmak istediği öyküyü çarpıcı ve başarılı bir şekilde bizlere sunuyor. Tekrar tekrar okumaya ve farklı görüşler çıkarabilmenize açık olan kitap, derin ve deneysel bir eser. Art Spiegelman bu ikilemede tarihi, çizgi sanatlarını, soykırımı, savaşı ve sonrasındaki travmayı harmanlamış; ince detayları ile postmodern bir tarzda çift zamanlı gerçeklikte hikâyelendiriyor.

Hikâye Art Spiegelman’ın, 1970’lerin sonunda bir gün babası Vladek’i Rego Park’ta ziyaret etmesiyle başlıyor. Vladek Spiegelman İkinci Dünya Savaşı sırasında Yahudi soykırımını yaşamış, aralarında Auschwitz’in de olduğu farklı toplama ve çalışma kamplarında bulunmuş bir isim. Azmi, şansı ve kararlılığı sayesinde hayatta kalmış; dahası eşi Anja’nın hayatını kurtarmayı (kısmen) başarmış biri. Art daha önceki ziyaretlerinde birkaç kez babasına, onun ve annesinin hikâyesini çizmek istediğini belirtmişse de babası pek istekli davranmamış. Art’a, soykırımı bir yana bırakıp, para getirecek bir şeyler çizmesini öğütlemiş. Art’ın ısrarı üzerine Vladek öyküsünü anlatmaya başlamasıyla, soykırım odaklı gibi gözüken ama esasında zamansız bir hikâye olan ve katmanlardan oluşan Maus da başlamış oluyor.

* * *

Eser çift zamanlı bir gerçeklik üzerine yazılı. Spiegelman, kitabın yazım aşamasına konu olan yetmişli yılların (1978-1982) sonunda Amerika’da babasının anlatısını dinlemekte. İkinci zaman gerçekliğimiz ise 1930’lu yılların başlarını ve İkinci Dünya Savaşı dönemini konu almakta. Dolayısıyla Maus, iki ayrı öyküsel ve tarihsel düzlemden oluşuyor.

İkinci zaman gerçekliğimizde babanın anlatma seanslarında baba ve oğlun yaşadıkları diğer olaylar yer alıyor. Böylece öykü sadece bir savaş öyküsü olmaktan çıkıp başka konuları da içerme ve savaş-soykırımdan sağ kurtulmuş birisinin kişilik yapısındaki değişimi/gelişimi içerme fırsatını elde ediyor. Bu iki zaman gerçekliğinde yazar genellikle babasının yanında geçirdiği anıları sunsa da aynı zamanda kendi hayatını bizlere sunmuş oluyor. Bu bağlamda eser hep otobiyografik hem de biyografik olmayı başarıyor.
(Biyografi teknikleri üzerine) Maus: Hayatta Kalanın Öyküsü ile, Art Spiegelman, babasının oğlunun doğumundan önce Auschwitz’e sınır dışı edilmesini doğrulamak için ölüm kamplarından birçok “belgesel türünde” kanıt içerir… … adeta olayları yaşayanın (Vladek) anıları bir ritüel ve hafızanın “titreşimleri” şeklinde hikâyeler oluşturur.
(Reading Autobiography – Sidonie Smith, Julia Watson)

* * *
Cilt 1 Bölümleri:
01 Şeyh
02 Balayı
03 Savaş Esiri
04 İlmek Daralıyor
05 Fare Delikleri
06 Fare Kapanı