Zekeriyya Akdağ — "Küresel Hegemonya Mücadelesi — Yükselen Çin" PDF

Batı’nın yükselişine kadar dünya ekonomisinde oldukça merkezî bir konumda bulunan Çin, günümüzde yeniden tarihteki konumuna benzer önemdebir aktör hâline gelmektedir. Çin, dünyanın en kalabalık nüfusuna ve en genişcoğrafyalarından birine sahiptir. Uzun süre çift haneli bir büyüme gerçekleştirenÇin ekonomisi, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi konumuna gelmiştir.2010’lu yıllarda dünyanın en büyük imalat sanayi merkezi hâline gelen Çin,aynı zamanda dünyanın en büyük ticaret hacmine sahip ülkesi konumundadır.Çin, Doğu Asya başta olmak üzere, dünyanın diğer bölgelerinde de ticari veekonomik büyümenin ana itici gücü hâline gelmiştir. Temelde ekonomik kalkınmaya öncelik veren, askerî modernleşme alanında da büyük ilerlemeler kaydeden Çin; gün geçtikçe uluslararası etkisini arttırmaktadır. Dünya sistemindekiekonomi politik gelişmeler, Çin’in, geçmişte olduğu gibi, yeniden, oldukçaönemli rol oynayabileceğini göstermektedir.Batı’nın dünya ekonomisi üzerindeki ağırlığı azalırken, Çin başta olmaküzere Doğu Asya’nınki artmaktadır. Asya ülkeleri 2020’li yıllarda ekonomikhacim bakımından, 19. yüzyıldan beri ilk kez dünyanın geri kalanından dahabüyük hâle gelecektir. Dünya sisteminde yaşanan ekonomi politik değişimler,güç ve refahın Batı’dan Doğu Asya’ya, Doğu Asya’dan da Çin’e yönelmesineyol açmaktadır. Çin’in dünya sisteminde öncesine göre daha merkezî bir roloynayacağı kesin olsa da hegemonik güç olup olamayacağı merak konusudur.Kapitalist dünya ekonomisinde hegemonyalar genel olarak yeni güçlerin yükselişi ile birlikte aşınmaktadır. ABD’nin hegemonik üstünlüğü de, yeni güçlerinyükselişiyle birlikte, yavaş da olsa, zemin kaybetmektedir. Günümüzde, sermaye birikiminin merkezi ve dolayısıyla hegemonik güç olma hususunda büyükbir rekabet yaşanmaktadır. Yaşanmakta olan hegemonya mücadelesinde temelbelirleyici unsurlar; ülkelerin ekonomi kapasiteleri, teknolojik güçleri, askerîgüçleri ve yumuşak güçleri olacaktır. Çin’in ekonomik, teknolojik, askerî veyumuşak gücündeki yükseliş, ülkeyi küresel hegemonya mücadelesinin enönemli aktörü hâline getirmektedir.Bu çalışmada, dünya sistemindeki jeopolitik ve jeoekonomik güç değişimler göz önünde bulundurularak, Çin’in uluslararası sistemde nasıl bir rol oynayabileceği üzerinde durulmuştur. Hegemonya çevrimlerinin neden ve nasıl gerçekleştiği teorik ve tarihsel bağlamda ele alınarak, Çin’in yeni hegemonik güçolabilme imkânı ve bunu sınırlayan etmenler analiz edilmiştir. Günümüz dünyasında, küresel hegemonya mücadelesinde belirleyici güç parametreleri tespitedilerek, bu bağlamda Çin’in yükselişinin bir hegemonya düzeni ile neticelenipneticelenmeyeceği üzerinde durulmuştur.Elinizdeki kitap, 2019 yılında savunulan “Dünya-Sistemde Çin’in Yükselişinin Hegemonya Çevrimleri Yönünden Analizi” başlıklı doktora tezinin gözden geçirilmiş hâlidir. Tez çalışmam sırasında bilgilerini, tecrübelerini ve değerli zamanlarını esirgemeyerek bana her fırsatta yardımcı olan tez danışmanım Dr.Öğr. Üyesi İlker AKTÜKÜN’e teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca tez izleme komitesi toplantılarında çalışmanın biçimlenmesine katkıda bulunan Prof. Dr. Ayşegül KOMŞUOĞLU ÇITIPITIOĞLU ve Prof. Dr. Levent ÜRER’e teşekküreder, saygılarımı sunarım.