DUNE Koinotiga Kirish | Kitob seriyasini o‘qish tartibi

Dune — Frenk Herbertning (1920-1986) Hugo va Nebula mukofotlarini qo‘lga kiritgan, butun dunyo bo‘ylab o‘n besh milliondan ortiq sotilgan 6 kitobdan iborat ilmiy-fantastik romanlar turkumidir;

Artur C. Klarkning so‘zlari bilan aytganda, “Uzuklar Hukmdori bilan taqqoslanadigan yagona fantastik asardir”.

Seriya butunlay inson tabiatini; din, siyosiy va iqtisodiy tuzilmalarni, yetakchilik fenomenini; erkak, ayol va jins tushunchalarini ajoyib tarzda yoritib, sotsiologik, psixologik va falsafiy tahlillar va kuzatishlarni o‘z ichiga oladi.

Ilmiy-fantastik roman uchun kutilmagan falsafiy chuqurlikka ega. Seriya davomida uchraydigan aforizmlar, asarning puxta yaratilgan original adabiy fantaziyasi bilan uyg‘unlashib, 3500 dan ortiq sahifa va 6 kitobdan iborat, butun dunyoda kultga aylangan yagona asarni yuzaga keltiradi.

Seriyaning birinchi kitobi “Cho‘l sayyorasi Dune” 1965-yilda, oxirgi kitobi “Dune Kovenlari” esa 1984-yilda nashr etilgan. Frenk Herbert 1986-yilda vafotidan so‘ng, ustida ishlanayotgan 7-Dune kitobi yakunlanmagan.

Dune seriyasini o‘qish tartibi quyidagicha:

1. Dune Cho‘l Sayyorasi:

Zamonaviy adabiyotdagi eng epik mesiyalik hikoyalardan biri hisoblangan Dune, yosh Pol Atreidesning hikoyasini so‘zlaydi. Atreideslar oilasi, koinotdagi eng muhim va qimmatli modda — melanj eliksirining yagona manbai sifatida tanilgan Arrakis sayyorasini boshqarishni o‘z zimmasiga oladi. Imperiyaning qudratlilari Arrakisni boshqarish uchun o‘zaro kurashar ekan, siyosat, din, ekologiya, texnologiya va insoniy his-tuyg‘ularning murakkab o‘zaro ta’siridan betakror hikoya paydo bo‘ladi.

2. Dune Masiҳi:

Pol nafaqat Fremenlarga yetakchilik qiladi, balki Dune nomi bilan mashhur Arrakis sayyorasini ham boshqaradi, shu bilan birga koinot hukmdoriga aylanadi, asrlar davom etgan tartibga barham beradi, bir xalqning ozodlik ramziga aylanadi va sayyoraning eng buyuk utopiyasini amalga oshirishga va’da beradi. Biroq, g‘alabasidan o‘n ikki yil o‘tgach, unga bu vakolatlarni bergan omillar uning uchun xavfga aylanadi. Pol bashoratlariga qaramay, kelajakni o‘zgartirishga qat’iy bel bog‘laydi.

3. Dune Bolalari:

Polning qulashidan to‘qqiz yil o‘tdi va cho‘l sayyorasi yashillana boshladi. Eliksir ishlab chiqarish ortdi. Bu o‘zgarishlar natijasida cho‘l tark etildi va ildizdan kelgan an’analardan uzoqlashildi. Kelajakni ko‘ra olmaydigan Alia, imperiyani himoya qilish uchun o‘z o‘tmishida hisobga olmagan raqiblarni uchratadi. Cho‘lning tubidan bir voiz, Polning dini haqida va’z qilardi. Unutilgan ishlar yana paydo bo‘ladi.

4. Dune Tangri Imperatori:

Frenk Herbert, tajribalardan ko‘ra tajribaviy yondashuvlar cho‘qqisiga chiqqan, “yaxshi adabiyot — yaxshi adabiyotdir” degan yangi to‘lqin ilmiy-fantastika oqimining eng muhim vakillaridan biridir. Jasorat bilan hikoya qilingan romanlardan biri...

5. Dune G‘aroyibchilari:

Millionlab insonlar tarqalgan tsivilizatsiyaning parchalanishi natijasida, noma’lum ommalarga tarqalib, koinotning noma’lum qismlariga sochilib ketdi. Endi Arrakis deb atalgan Rakis yana cho‘lga aylangan va qum chuvalchanglari nobud bo‘lgan edi. Shu paytda Yo‘qolganlar hukmronlikni qaytarib olish uchun qaytib kelishdi. Fraksiyalar imperiyadan qolganlarga hukmronlik qilishga harakat qilayotgan bir paytda, Rakisda Shiana ismli qiz e’tiborni tortdi, chunki u, so‘nggi Tangri Imperator aytgan bashoratni amalga oshira olardi: qum chuvalchanglarini boshqarish.

6. Dune Rohibalar Kengashi:

Dune nomi bilan mashhur Arrakis sayyorasi yo‘q qilingan edi. Matriarxal tashkilot “Muhtaram Matres” Eski Imperiyadan qolganlarni yo‘q qilardi. Yagona kuch sifatida Bene Gesserit qoldi.

Bosh Rohiba Darwi Odrade boshchiligidagi Bene Gesserit asta-sekin sayyorani yana cho‘lga aylantirardi. Ularning maqsadi — qum chuvalchanglari uchun ideal muhit yaratish va koinotdagi eng muhim modda ishlab chiqarilishini nazorat qilish edi.