Doğan Cüceloğlu "Inson Insona" PDF

Yuzida tabassum, sokin bir talaba edi Üstün Dökmen. Hacettepe Universiteti Psixologiya bo‘limi o‘qituvchilari va talabalari tomonidan sevilgan bu yosh, bir kuni men o‘qitayotgan –Shaxslararo Aloqa Psixologiyasi– darsidan so‘ng menga yaqinlashib, har doimgidek tortinchoq ohangda: –Ustoz, bir she’r yozdim, vaqtingizni ko‘p olmasa, o‘qib berishingizni istardim,– deb yuqoridagi she’rini menga berdi. Har bir yosh ma’lum davrlarda oshiq bo‘lgan, she’r yozishga havas qilgan va o‘zini tinglaydigan tushunadigan biror kishini izlagan. Shunday she’rga havasmand bir yosh bilan yuzma-yuz turganimni o‘yladim. Ichimdan, –Üstün, dardingni aytadigan boshqa odam topmadingmi?– degan tuyg‘u o‘tdi, lekin uni ranjitmaslikka harakat qilib, –Uyda o‘qiyman, keyin gaplashamiz,– dedim. She’rni birinchi o‘qiganimda u meni bag‘riga oldi; hayot bilan bog‘im mustahkamlanganini, o‘zim bilan aloqam kuchayganini his qildim; muhabbat olamimning eshiklari ochildi. Tabassumli yuzi va tortinchoqligining ortida, Üstün Dökmenning ko‘ngil boyligini ko‘ra oldim. O‘sha oylar, Inson Insona kitobim xayolimda so‘nggi shaklini olayotgan edi. Kitobimni, muhabbat eshiklarini ochgan shu she’r bilan boshlashga qaror qildim. Inson Insona kitobining birinchi nashridan 10 yil o‘tib, Üstün bilan gaplashganimda bildimki, bu she’r kitob chiqqandan so‘ng bir necha bor Turkiya radio va televideniyesida o‘qilgan. Üstün, men kabi, o‘quvchining ham ko‘ngil eshigini ochgan; Turkiyaning muhabbat okeaniga o‘z hissasini qo‘shgan. Nega Aynan Shu She’r? Ha, bu qiziqarli savol: Nega bu she’r bunchalik sevilgan? Savolning javobini she’rning ikki xususiyatida ko‘raman: (1) Insonning o‘ziga baho berishi va mehribonlik, bag‘rikenglik bilan o‘zini qabul qilishi. (2) Yakkalanib, uzilgan, yo‘qolgan inson emas; o‘zi, jamiyati, tabiat va koinot bilan aloqa o‘rnatgan inson haqida so‘z yuritadi. Aloqada bo‘lgan inson yolg‘iz emas; ko‘ngli jo‘shqin, hayoti mazmunli, umidli bir kishidir. Aloqa zarurati Qanday mazmunga ega bo‘lishidan qat’i nazar, bir muammoni hal qilish uchun odamlar fikr almashishlari, boshqacha aytganda, aloqa qilishlari kerak.