Zaman ölçüsü: Niyə bir saatda 60 dəqiqə və gündə 24 saat var?

Bəşər tarixi boyu müxtəlif mədəniyyətlər zamanı ölçmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə etmişlər. Qədim Misirdə günəş saatlarından, Roma İmperiyasında isə su saatlarına üstünlük verilirdi. Orta əsrlərdə mexaniki saatlar işlənib hazırlanmış və gün 24 saat hesab edilmişdir. Bu günə qədər dövrümüzün müasir saatları hələ də eyni prinsipə əsaslanır.

Ancaq niyə bir saat 60 dəqiqə, bir gün isə 24 saat hesab olunur? Bunun səbəbi hər ikisinin astronomik mənşəli olmasıdır. Birincisi, bir günü 24 saata bölmək Yerin öz oxu ətrafında tam fırlanması üçün lazım olan vaxta aiddir. Bir gün Yerin bir tam fırlanmasıdır və bu təxminən 24 saat hesab olunur.

Bir saat isə günün 24 saatlıq dövrünə bölünür və bir saatı 60 dəqiqəyə bölmək astronomiya ilə bağlıdır. Babillilər vaxtı 60-a bölən ilk mədəniyyət olub və bu sistem bu gün də istifadə olunur. Bunun səbəbi astronomik müşahidələr üçün 60 rəqəminin asan istifadəsidir. 60 rəqəminin çoxlu bölünən rəqəmləri (2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20 və 30) var və astronomik müşahidələrdə istifadə etmək asandır.

Ancaq bir saatın 60 dəqiqə olması lazım deyildi. 60 dəqiqəyə bölünən saat Ptolemeyin dövründən istifadə edilmişdir. O dövrdə astronomik müşahidələr üçün istifadə edilən 60 rəqəmi zaman ölçüsü üçün də qəbul edilmiş və bu gün də istifadə olunur.

Nəticədə bir sutkanın 24 saat, saatın isə 60 dəqiqə olmasının səbəbi astronomik mənşəlidir. Bu sistemlər tarix boyu təkamül yolu ilə inkişaf etsə də, onların bu gün istifadəsi bəşər tarixində zaman ölçüsünün müasir həyatımızda hələ də təsirli olduğunu göstərir.