Dağdağan Ağacı Haqqında

Dağdağan ağacı, təbiətdə vacib olan bir bitki növüdür və xüsusən dağlar 🏔️ və qayalar üzərində yetişir. Bu ağac "dağ dağıdan" adlanır, çünki kökü dağ və qayaların səthini parçalayaraq böyüyür. Kökləri çox dərinə getdiyi üçün, quraq ərazilərdə uzun müddət susuz yaşayabilər.

Dağdağan ağacı, bir çox cəmiyyət tərəfindən müqəddəs hesab edilir 🙏 və bəzi bölgələrdə bu ağaca böyük bir inam və hörmət göstərilir. Xüsusən də Balakən rayonunun Katex kəndində yetişən və 100 ildən çox yaşayan bir dağdağan ağacı bu gün də insanlar tərəfindən hörmətlə qorunur və ziyarət edilir 🌳. Yerli əhali kimi, digər bölgələrdən gələnlər də bu ağaca müraciət edir və onu ziyarət edirlər. Ağacı qorumaq məqsədi ilə uşaqların boğazlarına tespih 📿 və muncuqlar asılır və ya qollarına bağlanır.

Yunan coğrafiyacısı Strabonun əsərlərində qeyd edildiyi kimi, Albaniyalılar dağdağan ağacını müqəddəs hesab edirdilər 📜. Ay inancları dövründə onlar ayın kosmik enerjisini dağdağan ağacına bağlayır və bu insanların mənfi enerjisinə müsbət təsir göstərir 🌙. Bu səbəbdən onlar xəstələri dağdağan ağacının yanına gətirir və ağacların şəfəsinə dua edirdilər 🙏.

Dağdağan ağacının meyvələri mərciməkdən böyük olur. İlk vaxtlarda meyvəsi dadsızdır, lakin yetişdikdən sonra çox ləzzətli və dadlı olur. Ağacın meyvəsi, yarpaqları, toxumları tibbdə istifadə olunur. Bitki E və B qrupu vitaminlərlə zəngindir. Tərkibində kalsium, natrium, maqnezium, fosfor, sink, manqan və s. mineral maddələr var.

Yaraların sağalmasına və böyrək daşlarının tökülməsinə kömək edir, sidikqovucudur 🌿. Ağızdan axan suları kəsir, iştahı artırır. Dalağa yaxşı təsir edir, ayaq tərləməsini azaldır. Dağdağan ağrıkəsici təsirə sahibdir. Mədədəki ağrıları yatışdırır. Bitkinin toxumları əzilir və süzülmüş çiyə bal qarışdırılaraq alınan məcun gündə bir dəfə sabah aç qarnına yemək üçün istifadə edilir. Bu qarışım mədə ağrılarını səhləndirir və iz qoymur.

Öskürək və bronxitin müalicəsində toxumları balla qarışdırılaraq yeyilir. Yarpaqları da sudan keçirilir və bal əlavə edilərək qəbul edildikdə təsirli olur. Dağdağanın yarpaq və meyvə qarışımı ishal və dezinteriya müalicəsində tətbiq olunur.

Dağdağanın iştahaçıcı təsiri böyükdür. Bu məqsədlə hər gün bir çay qaşığı toxumu əzilir və süzülmüş bal ilə qarışdırılaraq aç qarnına gün ərzində bir dəfə yemək qaydası ilə yeyilməsi məsləhət görülür 🍯. Çəkisi az olan insanlar dağdağan yarpaqlarını qərənfil və darçın ilə südün içində bir qədər qaynadaraq yeməkdən sonra çay şəklində qəbul etdikdə qısa bir müddət ərzində çəki itirirlər.

Yarpaqlarını təmiz su ilə 15-20 dəqiqə qaynatıb, alınan su saça masaj edildikdə saç rəngini tündləşdirir. Bu metoddan əsasən saç boyası istifadə etməkdən çəkinən, təbii saç rəngini qorumaq istəyən qadınlar istifadə edə bilərlər 🌿. Dağdağanın toxumları və saqqızı əzilərək məcun kimi hazırlanır və yaraların müalicəsində tətbiq olunur. Bu məlhəmə yara olan əraziyə gün ərzində 3-4 dəfə sürüldükdə yara tez bir müddət ərzində qapanır və iz qalmır.

"Çinin tibbi bilikləri" kitabına görə, dağdağan ağacı ağırlaşdırılmış menstruasiya və uşaq yaşlarındakı qanaxmaların müalicəsində istifadə olunur. Amerika əhalisi boğaz ağrısı və dəri-zöhrəvi xəstəliklərin müalicəsində dağdağan ağacının qabığından istifadə edirlər. Misirli elm adamları dağdağan yarpaqlarının tərkibində antioksidant və sitotoksik maddələrin olduğunu təyin etmişlər. Həmçinin, dağdağan yarpaqlarının yaşlanmaq qarşısını almağa və xərçəng xəstəliyini qarşılamağa xüsusiyyəti olduğunu göstərmislər.

Erozianın qarşısını almaq üçün də tətbiq edilir. İntroduksiya olunmuş növləri də mövcuddur. Odunacağı çox dəyərli olduğu üçün quraq iqlim bölgələrində bitki yetişdirmək üçün istifadə edilir.

Dağdağan ağacı, Naxçıvan Muxtar Respublikası florasında Babək rayonunun Əshabi-Kəhf dağında, Culfa rayonunun Dərəşam ərazisində və Ordubad rayonunun Gənzə kəndi ətrafında yayılmışdır. Məhdud ərazidə tək-tək yetişir, bu səbəbdən bitkinin ehtiyatı azdır. Naxçıvan Muxtar Respublikasının "Qırmızı Kitabı"na daxil edilmişdir. Hal-hazırda dağdağan ağacı AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar İnstitutunun Nabatat bağında yetişdirilir. 🌳