Ədəbiyyatda Sevgi: Duyğu, Fantaziya, Yoxsa Əxlaqsızlıq?

Bir kitab oxuyuruq: qəhrəmanlar bir-birinə aşiq olur, ailələrini, öhdəliklərini, bəzən isə bütün həyatlarını geridə qoyurlar. Oxucu kimi bəzən sevinirik, bəzən də onlara hirslənirik. Ancaq bir sual daim içimizdə dolaşır: bu cür sevgilər doğrudanmı gözəldir, yoxsa sadəcə adiləşdirilmiş bir əxlaq pozuntusudur?

Ədəbiyyat sevgini necə təqdim edir? Hər kəsin ağlında bir obraz var: Leyli və Məcnun, Anna Karenina, Madam Bovari, Həsənağa və Gülbahar… Bunların hamısı oxucuya ehtiraslı, coşqun və bəzən də məntiqsiz görünə bilər. Bəs bu obrazlar bizi daha çox hiss etməyə mi sövq edir, yoxsa əxlaqi sərhədləri bulanıqlaşdırmağa mı?

Sevgi – Həqiqi Duyğu, yoxsa Ədəbiyyatın Satdığı Yalan?

Bəziləri deyəcək ki, ədəbiyyat bizi duyğularla tanış edir, insan təbiətini izah edir. Amma bəs bu duyğular real həyatda yaşansa, biz həmin qəhrəmanları eyni şəkildə müdafiə edəcəyikmi?

Deyək ki, evli bir qadın sevdiyi bir kişiyə vurulur və ailəsini tərk edir. Ədəbiyyatda bu hadisə "azadlıq", "özünü tapmaq" kimi təqdim olunur. Amma real həyatda bu qadına necə yanaşılır?

Yəni ədəbiyyat bizə sevgini romantikləşdirilmiş, bəzən də əxlaqi baxımdan ziddiyyətli bir paketdə təqdim edir. Bu, insanları düşünməyə və bəzən də əxlaqi dəyərləri yenidən sorğulamağa məcbur edir.

Əxlaqın sərhədləri kim tərəfindən çəkilir?

Ədəbiyyatda hər şey mübahdır deyirlər. Amma bu "mübahlıq" oxucu kimi bizim əxlaqi dəyərlərimizi dəyişdirə bilərmi? Bizə "doğru" görünən şeylər zamanla dəyişirsə, onda ədəbiyyatın tərbiyəedici gücü yoxsa pozucu təsiri daha güclüdür?

Bəzi yazıçılar sevgini “azadlıq” kimi təqdim edir, bəziləri isə “təslimiyyət”. Bəziləri deyir, sevgi üçün hər şey qurban verilə bilər. Bəs ailə, öhdəlik, uşaqlar, cəmiyyət? Onlar nə olacaq?

Sonda sual:

Ədəbiyyatda sevgi həqiqəti əks etdirən bir güzgüdürmü, yoxsa bizi yoldan çıxaran bir nağıl?

Bu sualın cavabı yoxdur — amma bəlkə də müzakirə burada başlamalıdır.
Sizcə necə? Sevgi hər şeyin üstündə durmalıdırmı? Yoxsa sevgi də əxlaqi sərhədlər içində yaşanmalıdır?

Fikirlərinizi şərhlərdə gözləyirəm. Razı olmadığınız yerləri də, əlavə etmək istədiklərinizi də yazın. Ədəbiyyatın işi insanı düşündürməkdirsə, gəlin bu işi birlikdə görək.