Hansı kitablar oxumaq lazımdır?

Son vaxtlar dostlar tez-tez soruşurlar: "Nə oxumaq olar? Hansı kitabları tövsiyə edirsən?" Düşündüm, bu mövzuda bir yazı yazım. Amma əvvəlcədən deyim ki, bu siyahıda olan kitablar heç bir akademik "mütləq oxunmalı" siyahısı deyil. Sadəcə, mənim həyatımda iz buraxan, düşüncələrimi dəyişən və ya uzun müddət yadımda qalan kitablardır.

Başlayaq klassiklərdən...

"1984" - Orwell bu kitabı yazanda bilmirdi ki, bugünkü dünyanı necə dəqiq təsvir edəcək. Big Brother artıq elə də fantastika kimi görünmür, elə deyilmi? Düşmənimizi sevməyi öyrədən sistemlər, həqiqətin dəyişdirilməsi... Tanış gəlir?

"Heyvan təsərrüfatı" - Yenə Orwell. Bu balaca kitab bizə göstərir ki, inqilabların necə iflasa uğradığını, ideya uğrunda mübarizə aparanların necə özləri o sistemə çevrildiyi. "Bütün heyvanlar bərabərdir, amma bəziləri daha bərabərdir" - bu cümlə başa düşmək üçün kifayətdir.

"Siçanlar və Adamlar" - Steinbeck-in bu kiçik əsəri dostluq haqqında ən güclü hekayələrdən biridir. Lennie və George-un hekayəsi sadə görünür, amma nə qədər dərindir...

Fəlsəfə və həyat

"Yad" - Camus-ün Meursault-u bizə göstərir ki, həyatın mənasızlığı qarşısında insan necə davrana bilər. Absurd fəlsəfənin ən yaxşı nümunəsi. Oxuyanda başa düşürsən ki, bəzən sadəcə yaşamaq da kifayətdir.

"Sofinin Dünyası" - Gaarder fəlsəfəni uşaqlara necə izah etmək olar göstərir. Amma böyüklər üçün də çox faydalıdır. Sokrat-dan Sartre-a qədər, hər şey sadə dillə.

"Balaca Şahzadə" - Saint-Exupery-nin bu kiçik kitabı uşaq kitabı sayılır, amma əslində böyüklər üçün yazılıb. "İnsan yalnız ürəyi ilə düzgün görə bilər" - bu həqiqəti anlamaq üçün yaşamaq lazımdır.

Müasir dünyanı başa düşmək

"Cəsur Yeni Dünya" - Huxley bizə göstərir ki, diktaturalıq yalnız zorla deyil, həm də həzzlə qurula bilər. Soma hapları, hamının hamı ilə olması... Bu dünya bizim dünyamızdan o qədər də uzaq deyil.

"Milçəklərin Tanrısı" - Golding uşaqlar haqqında yazıb, amma əslində insan təbiəti haqqında. Sivilizasiya nə qədər kövrəkdir, bunu bu kitab çox yaxşı göstərir.

"Yüz İlin Tənhalığı" - Marquez-in bu nəhəng əsəri Latın Amerikasının tarixidir, amma eyni zamanda hər ailənin, hər insanın hekayəsidir. Maqik realizm nədir bilmək istəyirsinizsə, buradan başlayın.

Dərin səyahətlər

"Çevrilmə" - Kafka-nın Gregor Samsa-sı bir səhər böcəyə çevrilir. Bu absurd hadisə arxasında modern insanın ruhani böhranı gizlənir. Bəzən özümüzü Gregor kimi hiss etmirik?

"Səfillər" - Hugo-nun bu nəhəng romanı yalnız Jean Valjean-ın hekayəsi deyil, bütöv bir dövrin portretidir. Ədalət, mərhəmət, sevgi... İnsanlığın ən yüksək keyfiyyətləri haqqında.

"Qızıl Gülün Adı" - Eco-nun bu əsəri detektiv, tarixi roman və fəlsəfi traktatdır. Orta əsrlərdə monastırda baş verən qətllər arxasında biliyə qarşı mübarizə gizlənir.

"Korluq" - Saramago bizə göstərir ki, korluq yalnız fiziki deyil. Bəzən görüb-görə də kor ola bilərik. Pandemiya dövründə bu kitab xüsusilə aktual oldu.

"Təxirə Salınmış Ölüm" - Yenə Saramago. Ölüm məzuniyyətə çıxsa nə olar? Filosof yazıçının əlində bu fantastik ideya dərin fəlsəfi düşüncələrə çevrilir.

---

Bu siyahı təbii ki, tam deyil. Hər oxucunun öz yolu, öz kəşfləri var. Bəzi kitabları oxuyanda heç nə anlamaya bilərsiniz, bəzilərini isə bitirmək istəməyəcəksiniz. Bu normaldır. Əsas odur ki, oxumaq davam etsin.

Sonda bir məsləhət: kitab oxumaq yarış deyil. Vaxtınızı sərf edin, düşünün, hətta bəzi səhifələri yenidən oxuyun. Yaxşı kitab tələskənlikdə oxunmaz.

Sizin tövsiyələriniz də var? Şərhlər bölməsində gözləyirəm!