Yaşar Kemal’in İnce Memed Serisi Üzerinə Bir Neçə Söz

Əgər Yaşar Kemal’i heç vaxt oxumamısınızsa, "İnce Memed" seriyası ilə tanış olmaq məncə düzgün bir başlanğıc olar. Hətta bəlkə də ən yaxşısı. İlk kitabla başlayıb, bir nəfəsə seriyanın tamamını bitirirsiniz, elə bil bir yerə çatmalıymışsınız kimi. Amma bu tələsik deyil, hekayənin gücü o qədər böyükdür ki, içindəki dünyaya addım atdıqca, ondan qaçmaq mümkün olmur.

İlk kitabda İnce Memed’in zalım ağalara qarşı mübarizəsi və azadlıq axtarışı başlayır. Hər şey çox sadə görünə bilər, amma Kemal’in qurduğu dünya o qədər dərinliklidir ki, zaman-zaman kəndin havasını hiss edirsiniz. Hər cümlədə bir kəndli, bir dağ, bir ağac var, amma bunlar sadəcə fon deyil, kitabın mərkəzində, insanı əhatə edən elementlərdir. İnce Memed, əslində bir kənd uşağı olaraq başlayır; amma ədalət axtararkən, heç anlamadan bir qəhrəmana çevrilir.

Seriyanın davamında, Memed’in macərası, yalnız bir kəndli deyil, bir xalq qəhrəmanı olma yolu daha da dərinləşir. Amma ən çox, Kemal’in insanı anlama qabiliyyəti məni təsirləndirdi. Memed’in qarşılaşdığı çətinliklər, ətrafındakı insanlar, həyatda qalmaq uğrunda mübarizə... Bunların hamısı elə tanıdıqdır ki, bir şəkildə öz həyatımızda da izlərini görürük. Kimimiz, bəlkə də bir az Memed’i öz içimizdə axtarırıq, kimimiz də o torpaqlarda bir zamanlar yaşamış bir kəndli kimi hiss edirik.

Kemal yazarkən o böyük dərinliyi o qədər təbii şəkildə oxucuya ötürür ki, bəzən elə bil bir kənd kahvəsində, biri sənə həyatını danışırmış kimi hiss edirsən. Amma dərinləşdikcə, sadəcə bir kəndin və ya kasabanın hekayəsi olmaqdan çıxır və insan təbiətinin zəifliklərini, gücsüzlüklərini və ehtiraslarını göz önünə sərir.

Və bəli, "İnce Memed" yalnız bir xalq nağılı deyil. Eyni zamanda bir tənqiddir. O ağalar, o zulm, o insanlar bir zamanlar yaşadıqları torpaqlarda, bizim də içimizdə gizlidir. Kemal, əslində bu mübarizələri, bu hekayəni danışarkən bir növ bizə daxili bir aynanı tutmuş olur.

Sonuç olaraq, əgər bir kitab oxumağın yalnızca səhifələri keçmək olmadığını düşünürsünüzsə və bir kitaba hərtərəfli baxmaq istəyirsinizsə, bu seriya oxunması gərəkən bir başyapıtdır. Həm bədəninizi, həm də ruhunuzu səyahətə çıxarmaq istəyirsinizsə, İnce Memed seriyası sizi gözləyir.