"Türkçe Tıp Dili Kılavuzu" PDF

Kocaeli Üniversitesinde hazırlanan Türkçe Tıp Dili Kılavuzu, alışılmış sözlük ve kılavuzlardan farklı olarak, hekimler ve tıp öğrencilerinin günlük sözlü ve yazılı iletişimindeki gereksinimlere göre hazırlanmıştır. Kılavuz, yabancı kaynaklı veya Eski Türkçe, Osmanlıca, Latince gibi eski dillere ait sözcüklerin yerine kullanılabilecek seçenekleri içermektedir. Kılavuzun hazırlanma sürecinde başta Türk Dil Kurumu ve Dil Derneği kaynakları olmak üzere, çok sayıda sözlük ve kılavuzdan yararlanılmış, bazı eski terimler için önerilen karşılıklardan en çok benimsenenlere kılavuzda yer verilmiş, bazı terimler içinse kurulumuz tümüyle yeni karşılıklar türetmiştir. Karşılığı aranan sözcüklere "abc"sel sırayla “eski terim”, karşılık olarak önerilen sözcüklere “yeni terim” başlığıyla yer verilmiştir. Kılavuzda çoğu sözcük yazıldığı gibi yer almış, ancak özellikle İngilizce kaynaklı olup yalnızca sözlü iletişimde kullanılan, örneğin, “hospitalize etmek” gibi sözcükler söylendiği gibi yazılmıştır. Bazı yabancı sözcüklerin farklı biçimlerdeki okunuşları, yan yana yazılmış veya abecesel dizi içinde farklı sıralarda yer alabilmiştir. Sözcüklerin aynı anlamları için farklı karşılıkları virgül ile, farklı anlamları için önerilen karşılıkları ise noktalı virgül ile ayrılarak yazılmıştır. Noktalı virgül ile ayrıldıktan sonra gerisi boş bırakılan durumlarda o sözcüğün başka anlamları da bulunduğu, ancak bunu karşılayacak bir önerinin geliştirilemediği anlaşılmalıdır. Eski terimler için farklı okunuş ve yazılım seçenekleri ayraçlar kullanılarak belirtilmiştir. Önerilen yeni sözcüklerdeyse, ayraçlar içinde sözcüğün kullanım yeri ve farklı anlamları açıklanmıştır. Az sayıda yabancı veya eski dildeki sözcük için uygun karşılıklar bulunamadığından yeni terim kısmı boş bırakılmıştır. Ön-ek ve son-eklerin (hiper-, intra- gibi) karşılıkları (...) imleri ardından gelecek biçimde belirtilmiştir. Kısaltmalara olabildiğince az yer verilmiş, açıklamaları genellikle yanlarına yazılmıştır.

Yabancı terimlere dayanan bir bilim uygulamasını büyüye benzetebiliriz. Büyünün de uygulamada kendine özgü sözcükleri, terimleri, törenleri ve yalın halktan gizlenen kutsal dokunulmazlıkları vardır. Hekimliği de anadilden ayrı lan terimlere uygularsanız, onu bir büyü haline getirirsiniz. O zaman bilim ile büyü arasındaki sınır kalkar, bilim de bir gizem, bir büyü olur.

Hekimlik dilinin yabancı terimleriyle karşılanmasına hekimliği bir büyü haline getirdiği için karşıyım ilk önce.
Hekimlik bir bilim olarak, kendini büyüden ayıran genel dile, ulusal dile gereksinir; bir sanat, bir iyileştirme,
sağaltma sanatı olarak da halkın buyruğundaysa terimlerini halk diline, ulusal di le uydurmak zorundadır.

Hiçbir bilimin, halk üstünde, insanlık üstünde bir yeri yoktur, her bilim halk içindir, insanlık içindir. Hekimlik
dilinin Türkçeleşmesi için savaşanların temel ereği budur. Hekimliği büyüden, gizemden kurtarmak istiyorlar.
Hekimlik dilinin Türkçeleşmesini isteyenler bu kuramı savlıyorlar.
Ceyhun Atıf Kansu (Önsöz)