Serge Hutin "Gizli Cemiyetler: Masonluk, Gizli Dinler, Cinai Cemiyetler, Karbonari, Ku-Klux-Klan, Mafia" PDF

Her devirde, muhtelif topluluklar, gizli cemiyetler tarafından temsil edilirler. Mesela Museviler gibi bütün bir zümrenin esrarengiz telakki edildiği, bazı dini tarikatlerde Jezvitlerdeki gibi müralliğe ve her çeşit yeraltı faaliyetin mahal verildiği bilinmektedir.

Evvela belirtmeyiz ki nazarı dikkati celbetmeyen bütün topluluklar gizli cemiyetler değillerdir. Böylece gizli olmayan teşkilatların azaları normal zamanda, zulüm ve tazyik esnasında zaman zaman harici görünüşleri gizli cemiyetlerle bazı benzerlikleri olan topluluklar meydana getirirler. Mesela: Roma İmparatorluğu zamanında Katolik Kilisesi, Edit de Narme ihtilalinden sonra Fransız protestanları... (Girişten)