Çiğdem Dürüşken - "Qadimgi davr falsafasi" PDF

Qadimgi davr falsafasi G‘arb falsafa an’anasining asosini tashkil qiladi va birinchi faylasuf deb hisoblangan Miletlik Falesdan boshlab Rim imperiyasining qulashigacha davom etadi. Taxminan 1000 yillik davrni o‘z ichiga olgan bu jarayon, tabiat tadqiqotlari bilan falsafiy tafakkurni boshlab bergan ilk faylasuflardan, falsafaning yo‘nalishini insonga qaratgan Sokratga, asoslarini qo‘ygan Platon va Aristotelga, Yunon madaniyatini Hindistondagi Indos sohillarigacha yoygan Buyuk Aleksandr ochgan madaniy muhitda inson hayotiga yangi yo‘nalish berishga harakat qilgan Epikur va Stoa maktablariga hamda Platon falsafasini qayta sharhlab, boyitgan Neoplatonizm va ilk xristian mutafakkirlarigacha yetib boradi. Falsafa tug‘ilgan, rivojlanib gullagan bu jarayon inson, xudo, tabiat, koinot, axloq, siyosat, jamiyat kabi asosiy mavzularda falsafa tarixi davomida muhokama qilinadigan eng muhim savollar belgilangan, muhokamaga ochilgan davrdir. Shundayki, falsafa tarixining eng muhim faylasuflaridan Gegelga “Yunonlar orasida o‘zimizni uyimizdagidek his qilamiz” dedirtgan; butun qadimgi davrni Platon shaxsida falsafa tushunchasi bilan aynanlashtirgan Ralf Valdo Emersonga esa “Platon falsafadir, falsafa ham Platon” deb yozdirgan, har bir faylasuf, mutafakkir, adib o‘z uyidek bilgan bir davrdir. Qadimgi davr falsafasini madaniyati va adabiyoti bilan bir butun holda ko‘rib chiqadigan va uni qadimgi yunon va lotin matnlari asosida o‘rganib, bayon etadigan ushbu asar oddiy falsafa tarixi bo‘lishdan tashqari, falsafaning tubiga sayohat, hayajonli fikr sarguzashtiga taklifdir.