Eric R. Wolf "Avropa və Tarixsiz Xalqlar" PDF

Antropoloq Eric R. Wolf’un ilk dəfə 1982-ci ildə yayımlanan "Avropa və Tarixsiz Xalqlar" əsəri, müasir dövrdə Avropa cəmiyyətlərinin qlobal miqyasda apardıqları yayılma və müstəmləkəçilik hərəkatının tarixinə işıq tutan klassik bir əsərdir.

Kapitalizmin ortaya çıxardığı və bu gün də içində yaşamağa davam etdiyimiz dünyanın necə formalaşdığına dair Wolf’unkı qədər əhatəli az sayda araşdırma mövcuddur. Immanuel Wallerstein’ın dünya-sistemi nəzəriyyəsi və Karl Polanyi’nin "Böyük Dəyişiklik"i kimi əsərlər empirik bilik zənginliyi baxımından Wolf’unkindən geridə qalır.

Qohumluq, xəracçı və kapitalist olmaq üzrə üç əsas istehsal tərzi müəyyən edən Wolf’un ortaya qoyduğu yanaşmanın özünəməxsusluğu, Avropalıların yayılmasından və kapitalizmin inkişafından əvvəl "tarixsiz xalqların" varoluş formalarına, böyüyən dünya bazarının və ardınca sənaye kapitalizminin təsirinə necə məruz qalıb məhv edildiklərinə fokuslanmasıdır. Beləliklə, başqa yazarların "periferiya" və ya "peyk" kimi anlayışlarla işarə etdikləri, lakin əslində etno-tarixçilər və antropoloqların araşdırma sahəsi olan "maddi münasibətlərin dəyişməsinə dair mikro-icmalar səviyyəsində hərəkət edən bir analitik rəvayət" ortaya çıxır. Antropologiyanı tarixlə bir araya gətirən və son beş yüz illik dünya tarixinə geniş olduğu qədər ətraflı bir baxış təqdim edən bu sosial elmlər klassikasının Türkiyədə gec də olsa layiq olduğu marağı görəcəyinə inanırıq.