Hüseyin Çelik "Sulton Abdulhamid" PDF

Usmonliyning so‘nggi qudratli sultoni bo‘lgan Sulton Abdulhamid, tarixchilar doirasida va jamoatchilik orasida odatda yoki muqaddaslashtirilib baxt davri hukmdori, “Ulug‘ Xon” sifatida ko‘riladi, yoki haqorat yog‘diriladigan nafrat obyekti, “Qizil Sulton”ga aylantiriladi. Bunday haddan tashqari va biryoqlama yondashuvdan yiroq turib yozilgan ushbu asarida Hüseyin Çelik, “Sulton Abdulhamid masalasi”ni turli savollar va javoblar orqali, tarixiy ma’lumot va hujjatlarga asoslanib, lekin tafsilotlarga cho‘kmasdan, sodda til va uslubda tasvirlashga harakat qiladi. Abdulhamidning to‘g‘rilarini ham, xatolarini ham bilishni istaganlar uchun to‘liq qo‘llanma.

“Tarix o‘qish, mashina haydayotgan odamning vaqti-vaqti bilan, zarurat tug‘ilganda orqa oynaga qarashiga o‘xshaydi. Unutmaslik kerakki, old oynaning o‘lchami orqa oynaning yuz barobariga teng. Old oynaga qarab mashina haydash kerak bo‘lgan haydovchi, doim orqa oynaga qarasa, mashinani yo devorga, yo toshga uradi. Ma’lum bo‘lishi kerakki, bugungi zaiflik va kamchiliklarni o‘tmish bezaklari bilan qoplab bo‘lmaydi. Orzularini, xotiralarining oldiga qo‘ya olmaydigan odamlar yoki jamiyatlar haqiqiy muvaffaqiyat hikoyalarini yozolmaydi.”

“Gapning qisqasi, o‘tmishga dushmanlik, tarix va ajdodlarga dushmanlik qanchalik kasallik alomati bo‘lsa, ‘o‘tmishparastlik’, ya’ni o‘tmishda, tarixda nima bo‘lsa hammasini muqaddaslashtirish yondashuvi ham shunchalik kasallik ruhining ko‘rinishidir.”