Cem Kara "Sərhədləri aşan dərvişlər" PDF

Sərhədləri aşan Dərvişlər 1826-1925-ci illər arasında bütün Osmanlı məzhəblərinin böyük bir transformasiyaya uğradığı bir hissədə bektaşiliyin inkişaf gedişatını araşdırır.

Osmanlı imperiyasındakı hörmətli və imtiyazlı mövqeyini böyük ölçüdə Nəqşibəndilərə buraxaraq ləğv edilən bektaşilik buna necə reaksiya verdi? Bəktaşiliyin yeni mərkəzi kimi Albaniya necə seçildi? Balkanlarda yeni bir canlanma yaşayan bektaşilik öz ənənəsi, Osmanlı dini mədəniyyətləri və Qərb mədəniyyətləri ilə necə qarşılıqlı əlaqədə oldu? Necə oldu ki, onun “liberal və tolerant” inanc ənənəsi kimi sıxışdırılması şərqşünaslıq simvoluna çevrildi?

Cem Kara 2022-ci ildə Annemarie Schimmel Mükafatına və 2018-ci ildə Münhendə yerləşən Cənub-Şərqi Avropa Araşdırmaları Mərkəzinin ən uğurlu tezis mükafatına layiq görülən əsərində bu suallara rəngli şəkil ilə cavab verir.

“Bektaşilik 19-cu əsrdən 20-ci əsrin əvvəllərinə qədər müxtəlif inanc mədəniyyətlərinin proyeksiyası kimi fəaliyyət göstərmişdir: Sünni üləma bektaşiliyə “əsl” İslamın əksi kimi baxırdı, türk millətçiləri ona mahiyyətcə türk mədəniyyətinin bir hissəsi kimi baxırdılar, Qərb masonları və xristian qrupları isə bu fikrə baxırdılar. Bektaşilik mahiyyət etibarı ilə Şərqdəki qohumlarıdır." (...) Mövləvilər, Məlamilər və ya Kızılbaş ələviləri haqqında da müxtəlif qruplarla əlaqələri baxımından oxşar şeylər söyləmək olar, lakin belə bir şəkildə özünü göstərən başqa bir inanc mədəniyyətinə nadir hallarda rast gəlmək olar. bu qədər müxtəlif qruplar tərəfindən çox yönlü bir yol."
Cem Kara