Stratis Haviaras "Ağac Mahnı Oxuyanda" PDF

Düşmən əsgərləri kəndə gələndə, yaxşı buğdanı kamyonlarına doldurdular və apardılar. Ardınca atları, keçiləri, qoyunları, toyuqları, ördəkləri, qazları və hətta donuzları da alıb getdilər. Məhsul yığımı tamamlananda isə kişiləri və seçdikləri qadınları da apardılar.

"Düşmən bu qədər ac ola bilməz," dedi nənəm, "bu qədər çox yemək almalarının səbəbi bizə bir şey buraxmamaq idi." Nənəm düşmən haqqında çox şey bilirdi və mən onun danışma tərzini bəyəndim. Ona gələcəkdəki kölgə oyunu teatrımda ortaqlıq təklif etdim, amma o, "Mən tamaşaçı olmağı üstün tuturam," deyərək rədd etdi.

Düşmən qeydlər tutdu, gedilən yerlərin xəritələrini çəkdi və girovları uzaqlara göndərdi. Məcburi işçilik, əmək düşərgələri, toplama düşərgələri, ölüm düşərgələri, işgəncə otaqları, qaz otaqları, ölüm otaqları kimi sözlərə alışmağa başladıq. Bu sözlər həmişə var idi, lakin demək olar ki, heç istifadə etmədiyimiz, hətta varlığından belə xəbərdar olmadığımız sözlər idi.

Aprel ayında Spanos Əmi öldü və bir neçə gün sonra bacısı Zoe Xala da onu izlədi. Məhəllənin qızları, Zoe Xalaya illər əvvəl gənc ikən tikdiyi və evlənməyi ümid etdiyi zaman geyəcəyi gəlinliyi geydirdilər. Zoe Xala bir gəlin kimi dəfn edildi. Mən dəfn mərasiminə, bir dəstə papatya ilə qırmızı gəlincik qarışığı bir buketlə getdim. Qoca müəllim, hələ də yataqdan qalxa bilmədiyi üçün nitq söyləmək üçün gəlmədi.

Hamı gedəndən sonra qəbiristanlıqda qaldım və taxta xaçların üzərindəki adları və tarixləri oxuyaraq gəzdim. Məzarların çoxu yeni idi, ölümlərin çoxu aclıqdan, bəziləri xəstəlikdən, bəziləri hər ikisindən idi. Asılanlar və güllələnənlər öldükləri yerdə dəfn olunurdular. Hətta bir çoxu məzarlarını özləri qazmışdılar; güllələnmədən əvvəl düşmənin son əmri idi.