Murathan Mungan - Qadından Şəhərlər

Murathan Mungan'ın bu kitabı çox sadə bir şeylərdən başlayır. Bir qadın, bir şəhər, bir an. Sonra başqa bir şəhər, başqa bir qadın, başqa bir an. Bu on altı dəfə təkrar olur. Və siz də başa düşürsünüz ki, Türkiyənin xəritəsi əslində qadınların ürəyinin xəritəsidir.

İzmirdə sabah tez saatlərdə. Bir masada oturan Nurhayat, bu qədər illər sonra əmin olmadığını başa düşür. Cümə günü evlilik üçün gələn adamın ailəsini gözləyir. Amma beynində başqa səslər danışır. "Əmin olmaq nə deməkdir?" soruşur özünə. "Qadınlar nə vaxt əmin olur, heç?"

Adanada, Emine hələ heç tanımadığı bir həyatın içinə addım atır. Sanki başqasının filmində qonaq aktyor. Qapıdan çıxır və isti, amansız bir nəfəs üzünə çarpır. Geridə qalan otel havası, içindəki boşluğu gizlətməyi bacaramamış.

Trabzonda, Bursada, Samsunda... Hər şəhərdə bir bilәzik var. Bir cəkit. Bir hekayə. Bir ölü. Bir gözləniş. Yeşilırmak sahilində keçən zaman haqqında düşünülür. Edirneya getişlər. Unutulanlar. Axan çay kimi, axan hər şey.

Bu hekayələr çox izah edilmədi. Çox dərs verilmədi. Sadəcə anlatıldı. Ankarada bir qadın, saxta kimlik ilə gizli polislər arasında dolaşır. Kiçik bir dəyişiklik yaratma xeyli ilə. Sinopu pəncərəsindən dəniz görünür. Afyonda, bir avtobus molasında birini gözləyən ürək narahatlıq içində atır.

Kırşəhirdə Həyat Xanım, həqiqətən də həyat qədər dolu bir insandır. Hər vilayəti ziyarət etməyə qərarılı. Heç yerdə uzun qalmayan. Erzurumda, çantadakı köhnə fotoqraflar bir türlü izah edə bilmədyi şeyləri söyləyir. Diyarbəkirda bir polis məmurəsi, sadə suallarla özünü sakit etməyə çalışır. Çünki dünyasını anlamaqda çətinlik çəkir.

Kaysəridə Sophie Loren'ə bənzəyən bir qadın vardı. Hamı onu Sofya diye çağırırdı. Gümüşhanədə iki qadın bir-birini tanımadan, qapının iki tərəfində bir-birlərini arayır. Mərsində yaşlı bir adam, itirdiyi arvadının yerində tələbinə razı olur.

Nəhayət, İstanbulon Esenler Avtostansiyasında. Bir qız körpə və gənc Zozan, qara yolda bir-birlərinin yanında gedirlər. Tətəsinin kədərli üzü, bir səfərliyin sadəcə coğrafiya deyil, həm də emosional bir xəritə olduğunu xatırladır.

Bu kitab, sevinc və ağrı arasında sıxışmış həyatlardan danışır. Cümlələri uzun, yer-yer nəfəs tutdurucu. Amma bir türlü sıxıcı deyil. Çünki hər cümlədə həqiqi bir insanın nəfəsi var. Murathan Mungan, Türkiyənin şəhərlərini bacı-bacı kimi görmüş. Hər birinə dərsə getmək üçün pul toplamağı. Uşaq doğurmağı. Birini gözləmək ağrısını öyrətmiş.

Burada hekayələr deyil, həyat kəsilərı var. Çox uzun deyil, çox qısa da deyil. Tam da insanın alacağı qədər uzun. Unutmayacağı qədər nizam-intizamlı.