Besim Dellaloğlu "Frankfurt Məktəbində Sənət və Cəmiyyət" PDF

Sənət və cəmiyyət, insanda kəsişir. Dəyişdirilməsi lazım olan bir cəmiyyət varsa, onu dəyişdirəcək olan sənət deyil, insandır. Əgər cəmiyyət sənəti öz nəzarəti altına ala bilirsə, əslində təslim olan sənət deyil, insandır. Sənət, yalnız insana "yanlış bütün" içində bir az da geniş bir sahə təqdim etməyin bir vasitəsidir. Tikilin, ümumi içində var olmaqdan başqa bir seçimi yoxdur; gedəcəyi başqa bir yer də yoxdur. Frankfurt Məktəbinin əsas iddialarından biri, sənətin tikilə, ümumi içində məhdud da olsa müəyyən bir müstəqillik təmin edə biləcəyidir. Sənət, insanın ütopiyasını, ümidini və düşlərini saxlayacağı bir sahədir; hamısı bu qədərdir. Amma şübhəsiz ki, bu da azımsanacaq bir şey deyildir. Çünki sənət, "maddi olmayan"ın sahəsi olaraq, ümuminin tikil üzərindəki hakimiyyətinin ən zəif anını təmsil edir. Bu hakimiyyətin ən zəif olduğu nöqtə, ümidin yaşaracağı ən bərəkətli yerdir. Sənət, insanın "yanlış bütün"ə qarşı ən güclü olduğu sahədir.

• Besim F. Dellaloğlu -