Kadından Şəhərlər

Murathan Mungan'ın bu kitabı əslində çox sadə bir şeylərdən başlayır: bir qadın, bir şəhər, bir an. Sonra başqa bir şəhər, başqa bir qadın, başqa bir an. On altı dəfə bu təkrarlanır və sonda başa düşürsünüz ki, Türkiyə'nin xəritəsi əslində qadınların ürəyinin xəritəsidir.

İzmir'də səhər tezdən, bir masada oturan Nurhayat, bu qədər il sonra əmin olmadığını dərk edir. Cümə günü evlilik üçün gələn adamın ailəsini gözləyir amma beynində başqa səslər danışır. Əmin olmaq nə deməkdir, diyə özünə soruşur. Qadınlar nə vaxt əmin olur, heç?

Adana'da, Emine, daha heç tanımadığı bir yaşamın içinə addım atır—sanki başqa birinin filmində qonaq oyunçu. Qapıdan çıxır və sıcaq, amansız bir nəfəs üzünə çarpır. Geridə qalan otel havasının, içindəki boşluğu gizlətməyi bacarmamışdır.

Trabzon'da, Bursa'da, Samsun'da... Hər şəhərdə bir bilərzik, bir sviter, bir hekayə, bir ölü, bir gözləniş var. Yeşilırmak sahilində keçən vaxt haqqında düşünülür. Ədirni'yə gedişlər, unutulanlar. Axan çay kimi axan hər şey.

Bu hekayələr çox izah edilmədi, çox dərs verilmədi. Sadəcə anlatıldı. Ankara'da bir qadın, saxta şəxsiyyət vəsiqəsi ilə gizli polis arasında dolaşır, kiçik bir fərq yaratma arzusu ilə. Sinop'un pəncərəsindən dəniz görünür. Afyon'da, bir avtobus fasilələsində birini gözləyən ürək, narahatlıq içində döyünür.

Kırşəhir'də Həyat Xanım, həqiqətən də həyat qədər dolu bir insan olur. Hər vilayəti ziyarət etməyə qərarılı, heç bir yerdə uzun qalmayan. Erzurum'da, çantalardakı köhnə fotoğraflar heç də açıqlaya biləcəyi şeyləri söyləyir. Diyarbakır'da bir polis məmurcası, sadə suallarla özünü dərinləşdirməyə çalışır çünki dünyasını anlamaqda çətinlik çəkir.

Kayseri'də Sophie Loren'ə bənzəyən bir qadın vardı, hamısı onu Sofya diyə çağırırdı. Gümüşhane'də iki qadın birbirini tanımadan, qapının iki tərəfində birbirini arar. Mersin'də yaşlı bir adam, itirdiyinin yerinə təqdirə razı olur.

Ən sonda, İstanbul'un Esenler Avtobaza'sında, bir teyze və gənc Zozan, qara yolda birlikdə gedir. Teyzənin kədərli yüzü, bir səfərliyin sadəcə coğrafiya deyil həm də emosional bir xəritə olduğunu xatırladır.

Bu kitab, sevinc və ağrı arasında sıxışan həyatlardan bəhs edir. Cümlələri uzun, yerlə-yerində nəfəs tutdurucu, amma heç bir şəkildə sıxıcı deyil. Çünki hər cümlədə həqiqi bir insanın nəfəsi var. Murathan Mungan, Türkiyə'nin şəhərlərini bacı kimi görməş, hər birinə dərs üçün pul toplamağı, uşaq doğurmağı, birini gözləməkin ağrısını öyrətmişdir.

Bu da hekayələr deyil, yaşayış təsvirləridir. Çox uzun deyil, çox qısa da deyil. Tam da insanın alacağı qədər uzun, unutmayacağı qədər üzlü və cəmlə.