Cəfər Cabbarlı

Cəfər Qafar oğlu Cabbarlı 20 mart 1899-cu ildə Bakı quberniyasının Xızı kəndində sadə kəndli ailəsində dünyaya göz açmışdır. Kiçik yaşlarından ağır həyat şəraitində böyüyən Cabbarlı, atasını erkən yaşda itirmiş, ailənin yükü isə anası Şahbikə xanımın üzərinə düşmüşdür. Təhsilə böyük maraq göstərən Cəfər əvvəlcə məhəllə məktəbində oxusa da, daha sonra 1905-ci ildə Bakıdakı “7-ci müsəlman və rus məktəbi”nə qəbul olmuşdur. Gənc yaşlarından ədəbiyyata maraq göstərən Cəfər ilk müəllimləri Süleyman Sani Axundov və Abdulla Şaiqin də dəstəyi ilə özünün yaradıcı potensialını inkişaf etdirmişdir.

Cabbarlının ədəbi yaradıcılığı ilk növbədə şeir ilə başlamışdır. Onun 1915-ci ildə “Qürub çağı bir yetim” adlı şeiri geniş rəğbət qazanmış və mükafatlandırılmışdır. O, erkən yaşlarından cəmiyyətin sosial ədalətsizliklərini görmüş və bunları əsərlərində əks etdirmişdir. “Solğun çiçəklər” və “Vəfalı Səriyyə” kimi pyeslərində cəmiyyətin qadına münasibətini, ədalətsizlikləri tənqid etmiş, həmçinin insan hüquqlarını müdafiə etmişdir. Cəfər Cabbarlı Azərbaycanda dramaturgiya janrının banilərindən biri sayılır və əsərləri ilə teatr sahəsinin inkişafına töhfələr vermişdir.

Cabbarlı təkcə şair və dramaturq deyil, eyni zamanda jurnalist, tərcüməçi, rejissor, aktyor və kino sahəsində də fəaliyyət göstərmişdir. Onun “Almaz” və “Sevil” kimi əsərləri Azərbaycan ədəbiyyatında qadın azadlığı mövzusunu işıqlandıran mühüm nümunələrdir. Cabbarlı həmçinin tarixi dram janrını milli-azadlıq ideyaları ilə zənginləşdirmiş, Osmanlı tarixinə dair “Trablis müharibəsi” və “Ədirnə fəthi” kimi əsərlər yazmışdır.

Cəfər Cabbarlı yaradıcılığında teatrın və mədəniyyətin inkişafını əsas tərəqqi yolu hesab edirdi. Onun yazdığı səhnə əsərləri dövrünün cəmiyyətində mühüm iz buraxmış, xalqın maariflənməsinə və milli kimlik şüurunun formalaşmasına kömək etmişdir. 1933-cü ildə ona Azərbaycan SSR Əməkdar İncəsənət Xadimi fəxri adı verilmişdir.

Lakin Cabbarlının ömrü çox qısa olmuşdur. İşə və yaradıcılığa hədsiz aludəlik onun səhhətinə ciddi təsir etmişdir. Nəticədə, 31 dekabr 1934-cü ildə, cəmi 35 yaşında ürək çatışmazlığından dünyasını dəyişmişdir. Onun dəfn mərasimi böyük izdihamla keçirildi və Azərbaycan xalqı onu Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırdı.

Cəfər Cabbarlı özündən sonra zəngin bir ədəbi irs qoymuşdur. O, Azərbaycan ədəbiyyatının və mədəniyyətinin inkişafında əvəzsiz rol oynayan simalardan biridir. Onun yaradıcılığı bu gün də öz aktuallığını qorumaqla, gələcək nəsillər üçün ilham mənbəyinə çevrilmişdir.