Cəfər Cabbarlı "1905-ci ildə" PDF

Cəfər Cabbarlının *"1905-ci ildə"* pyesi, ədibin yaradıcılığında və Azərbaycan dramaturgiyasında mühüm yer tutan əsərlərdən biridir. Bu pyes 1931-ci ildə yazılmış və 1905-ci ildə baş verən tarixi hadisələrə, xüsusən də erməni-müsəlman münaqişəsinə həsr olunmuşdur. Əsər, Cəfər Cabbarlının sosial-siyasi problemləri dramatik əsərlərinə daşımaq cəhdlərindən biridir və o dövrün tarixi gerçəkliklərini əks etdirərək, milli münaqişələri, insan münasibətlərini və cəmiyyətdəki sosial bərabərsizliyi incələyir.

Pyesin mərkəzində erməni-müsəlman qarşıdurması fonunda baş verən hadisələr dayanır. Bu münaqişə cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrindən olan insanların həyatına necə təsir etdiyini, həmçinin, sülh və dostluq mesajlarını verməyə çalışan şəxslərin çətin vəziyyətini ortaya qoyur. Əsərdə Cabbarlı millətçi və şovinist düşüncələrin fəlakətə səbəb olduğunu göstərərək, xalqlar arasında sülhün vacibliyini vurğulayır. Müəllif bu əsərdə xalqların qarşıdurmasının mənasız olduğunu, əslində, adi insanların bu münaqişələrdən necə əziyyət çəkdiyini göstərir.

Pyesin əsas qəhrəmanları olan Rüstəm bəy və Vartan obrazları vasitəsilə Cəfər Cabbarlı həm düşmənçilik, həm də insani dəyərləri tədqiq edir. Rüstəm bəy və Vartan iki fərqli milləti təmsil edirlər, lakin onlar arasında şəxsi səviyyədə səmimi münasibət var. Onların qarşılıqlı dostluq əlaqəsi, əsərin konfliktində bir tərəfdən xalqlar arasındakı münaqişənin mənasızlığını, digər tərəfdən isə insanlıq və anlayışın hər şeydən üstün olduğunu göstərir. Ancaq bu dostluğa baxmayaraq, kənar qüvvələr tərəfindən onların münasibətləri pozulur və faciəvi nəticələrə səbəb olur.

Cabbarlı bu pyesdə münaqişənin sosial və iqtisadi köklərinə də toxunur. O, zənginlərlə yoxsullar arasında olan gərginliyi, haqsızlığı və münaqişələrin qızışdırılmasında rol oynayan qüvvələri tənqid edir. Müəllif göstərir ki, siyasi və iqtisadi maraqlar xalqlar arasındakı düşmənçiliyi qızışdırır, adi insanlar isə bu oyunların qurbanı olurlar. Bu mənada *"1905-ci ildə"* pyesi təkcə milli məsələlərə deyil, həm də sosial ədalətsizliyə və onun doğurduğu nəticələrə qarşı kəskin tənqiddir.

Cəfər Cabbarlının *"1905-ci ildə"* pyesi, dövrünün tarixi hadisələrini və ictimai problemlərini əks etdirən bir əsərdir. Pyesdəki qarşıdurmalar və obrazlar vasitəsilə o, cəmiyyətin daha böyük problemlərini işıqlandırır və xalqlar arasındakı sülhün, dostluğun əhəmiyyətini vurğulayır. Bu əsər, Azərbaycan dramaturgiyasında mühüm bir sosial və tarixi məzmunlu əsər olaraq qalır.