E.M Forster "Maşın Dayanır" PDF

Əziz Oxucu,

E. M. Forster-in “Maşın Dayanır” adlı qısa, amma təsirli hekayəsi müasir insanın texnologiya ilə qurduğu münasibəti və bu münasibətin doğura biləcəyi təklik, yadlaşma və təhlükələri erkən dövrdə duya bilən nadir əsərlərdən biridir. İlk dəfə iyirminci əsrin əvvəllərində nəşr olunmuş bu əsər texniki irəliləyişin insan həyatına nüfuz etdiyi bir dünyanın əhval-ruhiyyəsini, məkanını və düşüncə tərzini diqqətli və narahat bir gözlə təsvir edir.

Forster oxucusunu gələcəyə dair bir təxmin xəritəsi təqdim etməkdən daha çox insan-təbiət, insan-insan və insan-maşın münasibətlərinin etik və varoluşsal nəticələrini sorğulamağa dəvət edir. Hekayənin mərkəzindəki maşınlar yalnız fiziki infrastrukturu deyil, həm də məlumat axınını, sosial tətbiqləri və insan təcrübəsinin çərçivəsini müəyyən edən bir sistem kimi qarşımıza çıxır. Buna görə də “maşın”ı yalnız obyekt kimi oxumaq natamam olar; o, eyni zamanda dəyərlərimizi, ünsiyyət formalarımızı və həyata dair gözləntilərimizi formalaşdıran bir metafordur.

Bu gün — Forster-in yazdığı dövrdən çox sonra — əsər texnoloji bağlılığın gətirdiyi rahatlıq və səmərəliliklə yanaşı bəzi görünməz itkiləri də düşündürür: subyektivliyin eroziyası, üz-üzə qarşılıqlı əlaqələrin azalması, təbiətlə əlaqənin kəsilməsi və asılılığın yaratdığı həssaslıq. Forster-in dili sadə, aydın və zaman-zaman ironikdir; bu sayədə həm hekayənin bədii gərginliyini, həm də anlatının fəlsəfi əks-sədasını güclü şəkildə hiss edirik.

Hekayəni oxuyarkən, Forster-in xəbərdarlıqlarını yalnız texnoloji ixtiralara yönəlmiş bir tənqid kimi oxumayın. Onun əsas dəvəti insan olma şərtlərini yenidən düşünməyə, bir-birimizə və yaşadığımız ətraf-mühitə qarşı məsuliyyətlərimizi araşdırmağa yönəlib. Bu mətn çağımızın sürətlə dəyişən dünyasında belə insana dair əsas məsələlərin necə zamansız qaldığını göstərir.

Bu qısa ön sözdən sonra edəcəyiniz oxu ümid edirəm həm Forster-in proqnozlarını, həm də öz həyatınızla qurduğunuz münasibəti sorğulamağınız üçün bir fon yaradacaq. Səhifələri çevirərkən marağınızı və tənqidi düşüncənizi canlı saxlayın; çünki bu hekayə yalnız bir dövrün məhsulu deyil, düşünməyə dəyər ümumbəşəri suallar daşıyan bir çağırışdır.

Yaxşı oxumalar.